Κατανοώντας το συναίσθημα του θυμού. Τι κρύβεται από πίσω;

Ο θυμός είναι ένα πολύπλοκο συναίσθημα με άμεσο αντίκτυπο επάνω στον εαυτό μας και στους γύρω μας.

Ο θυμός πολλές φορές σε κάνει να παραφέρεσαι και σε οδηγεί σε πράξεις που αργότερα δεν θα είσαι πολύ περήφανος για αυτές, υπό την επήρεια του θυμού η κρίση σου περιορίζεται, παρασύρεσαι σε παρορμητικές κινήσεις και αποφάσεις που αργότερα πολύ πιθανόν να μετανιώσεις.

Το συναίσθημα του θυμού είναι δύσκολα διαχειρίσιμο και καθώς βγαίνει αρκετές φορές εκτός ελέγχου έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση πολλών δυσκολιών στην καθημερινότητά του ατόμου.

Ένας συνηθισμένος τρόπος διαφυγής της κατάστασης του θυμού για το άτομο είναι η υιοθέτηση επικινδύνων συμπεριφορών ως τρόπο διαχείρισης του, πχ κατανάλωση αλκοόλ, χρήση ουσιών.

Χωρίς τα κατάλληλα μέσα ο θυμός μπορεί να ξεφύγει εκτός φυσιολογικών ορίων και να εκτονωθεί με επιθετικές συμπεριφορές.

Θέλει ιδιαίτερη υπομονή, επιμονή και προσπάθεια για να αντισταθείς στην παρόρμηση του. Αρχικά είναι πολύ σημαντικό να καταλάβεις τι κρύβεται πίσω απ’ το συναίσθημα του θυμού που σε κατακλύζει.

Ο θυμός είναι ένα δευτερεύον συναίσθημα.

Η νεότερη βιβλιογραφία αναγνωρίζει τον θυμό ως δευτερεύον συναίσθημα, ως ένα συναίσθημα που πυροδοτείται απ’ άλλα πρωταρχικά συναισθήματα.

Τι θα πει όμως αυτό;

Για παράδειγμα εάν νιώθεις πληγωμένος αντί για να εκφράσεις το αρνητικό αυτό συναίσθημα του πόνου μέσω της λύπης, το εκφράζεις μέσω θυμού.

Είναι πιο εύκολο να εκφράσουμε το θυμό μας πάρα το αληθινό συναίσθημα που νιώθουμε.

Όταν εκφράσουμε την λύπη και τον πόνο μας νιώθουμε ευάλωτοι και αδύναμοι και θέλουμε με κάποιο τρόπο να προστατέψουμε τον εαυτό μας.

Ο θυμός λοιπόν ενεργοποιεί το σύστημα του εγκεφάλου “αποφυγή ή αντιμετώπιση” και επομένως μας βοηθάει να διαχειριστούμε τον πόνο που νιώθουμε εκείνη την στιγμή.

Συναισθήματά όπως της λύπης, του πένθους, της απώλειας, της στενοχώριας, της απογοήτευσης κ.α., είναι δύσκολα να τα νιώθεις.

Ο θυμός βοηθάει στο να αποσπάει την προσοχή του ατόμου απ’ αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα και με αυτό τον τρόπο να επουλώνει το τραύμα και να προσφέρει μια άμεση και παροδική ανακούφιση.

Ένα από τα κυριότερα πρωταρχικά συναισθήματα είναι η απογοήτευση.

Πολύ συχνά νιώθουμε απογοήτευση όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση απελπισίας και εκτός ελέγχου.

Με την πάροδο του χρόνου, αυτό το συναίσθημα όταν δεν εκφραστεί με κάποιο τρόπο προκαλεί το συναίσθημά του θυμού να βγει στην επιφάνεια.

Ας το δούμε αναλυτικότερα μέσα από παραδείγματα.

Όταν ένα ζευγάρι τσακώνεται και υπάρχει έντονος θυμός ανάμεσα τους, ίσως προϋπάρχει ένα αίσθημα φόβου και εγκατάλειψης του ενός από τον άλλον σύντροφο. Επομένως υπάρχει ένας συνδυασμός του φόβου και θλίψης για μια ενδεχόμενη απώλεια που πυροδοτεί τον θυμό.

Επίσης έντονος θυμός υπάρχει σε μια κατάσταση άγνοιας. Όταν το άτομο βρίσκεται σε μια κατάσταση ανασφάλειας και αβεβαιότητας. Το «άγνωστο» πάντα δημιουργεί μια αίσθηση φόβου στο άτομο.

Το να έχει το άτομο τον έλεγχο μιας κατάστασης προσφέρει μια ασφάλεια και ηρεμία στον εαυτό και στην ζωή του, η υπερβολική όμως τάση ελέγχου της κάθε κατάστασης ενέχει αρκετή πίεση και κάνει το άτομο να υποφέρει όταν καταλαβαίνει πως αυτό δεν είναι εφικτό και βιώνει την απογοήτευση της αποτυχίας.

Πώς διαχειρίζομαι τον θυμό;

Την επόμενη φοράς που θα νιώσεις θυμωμένος μπορείς να κάνεις ένα βήμα πίσω, να σταματήσεις την ασχολία σου εκείνη την στιγμή και να προσπαθήσεις να αναγνωρίσεις το συναίσθημα που υπάρχει κάτω από τον θυμό.

Ίσως είναι δύσκολο αρκετές φορές να αντιληφθείς αυτό το πρωταρχικό συναίσθημα γιατί κυριαρχεί ο θυμός και το επικαλύπτει, αλλά μπορείς να βοηθηθείς εξερευνώντας τις σκέψεις σου διότι αυτές είναι το ερέθισμα που πυροδοτεί κάθε συναίσθημα.

Η μετάβαση ενός πρωταρχικού συναισθήματος όπως λύπη, φόβος στον θυμό είναι πολύ γρήγορη και συμβαίνει στο ασυνείδητο τμήμα του εγκεφάλου επομένως είναι αρκετά δύσκολο να αναγνωρίσει το άτομο τις σκέψεις που κρύβονται πίσω από το συναίσθημα του θυμού και χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να τις αναγνωρίσει.

Από την στιγμή που θα αντιληφθεί το άτομο τις υποβόσκουσες σκέψεις και αντιλήψεις του θυμού του, μπορεί να καθορίσει και το πρόγραμμα δράσης του ώστε να επιλύσει το εκάστοτε πρόβλημα του.

Να βρει πιο ευέλικτους τρόπους διαχείρισης του θυμού καθώς αντιλαμβάνεται την πρωταρχική πηγή του.

Συνοψίζοντας, αναγνωρίζοντας και δουλεύοντας με το πρωταρχικό συναίσθημα, το άτομο μαθαίνει να ανακουφίζει τον περιστασιακό θυμό του, προσφέρει στον εαυτό του εσωτερική ηρεμία και μπορεί να οργανώσει το κατάλληλο μέσο δράσης ώστε να είναι πιο επιτυχημένος στον στόχο του, στην καταστολή του θυμού του.