Μαρία Ηλέκτρα Αδραχτά Κλινική Ψυχολόγος

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΡΑΥΜΑ

Σεξουαλική παρενόχληση αναγνωρίζεται οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη με εξαναγκασμό, χωρίς την συναίνεση του άλλου.
Τα θύματα της σεξουαλικής κακοποίησης είναι κυρίως γυναίκες. Η σεξουαλική κακοποίηση εμφανίζεται κυρίως σε σχέσεις εξάρτησης, τύπου γονέα παιδιού, μεγαλύτερου αδερφού προς μικρότερο αδερφό, άτομα ισχύος προς κάποιο ασθενέστερο, σε κοινωνικό στάτους, οικονομικό, αναπτυξιακό.

Σημαντικό είναι να κατανοήσουμε πως ως σεξουαλική κακοποίηση δεν υφίσταται μόνο η ολοκλήρωση της σεξουαλικής πράξης, αλλά οποιαδήποτε πράξη σεξουαλικού περιεχομένου όπως: ο αυνανισμός, η επιδειξιμανία, η προβολή σεξουαλικού υλικού, η θωπεία γεννητικών οργάνων, κ.α.
Η σεξουαλική κακοποίηση αποτελεί ένα τραυματικό γεγονός στα παιδιά που στιγματίζει αργότερα τη ζωή τους ως ενήλικες.
Δεν υπάρχει ακριβής αριθμός θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης στα παιδιά γιατί τις περισσότερες φορές τα περιστατικά αποσιωπώνται και δεν φθάνουν στην καταγγελία.
Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους το θύμα δεν αποκαλύπτει ποτέ το περιστατικό, είναι το αίσθημα ενοχής και ο φόβος που νιώθουν για τις συνέπειες της αποκάλυψης, ιδίως αν υφίστανται και απειλές από τον θύτη.

Τα παιδιά που υφίσταται σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική και εφηβική ηλικία βιώνουν έντονο κλονισμό της εμπιστοσύνης στον εαυτό τους.

Πώς δημιουργείται το τραύμα;

Όταν αντιμετωπίζουμε ένα αγχογόνο ερέθισμα όπως αυτό της σεξουαλικής κακοποίησης, ο εγκέφαλός μας τείνει να ενεργοποιεί δύο λειτουργίες, την φυγή ή την πάλη για να μας προστατεύσει.
Αν όμως δεν μπορέσουμε να ενεργήσουμε προς καμία επιλογή τότε ενεργοποιείται η εσωτερική φυγή για να αποτρέψουμε τον ενδεχόμενο κίνδυνο ή την πιθανή απειλή, το πάγωμα και τον κατακερματισμό της εμπειρίας αυτής δηλαδή.
Από αυτή τη στιγμή και μετά, μιλάμε για τον Ψυχικό τραυματισμό του ατόμου. Συχνά συναντάται στα κακοποιημένα άτομα αδυναμία να διηγηθούν το γεγονός και υπάρχουν απλά διασκορπισμένες εικόνες στην μνήμη τους, αισθήσεις και ήχοι. Όχι μόνο με την πάροδο του χρόνου αλλά και σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά το συμβάν.
Πρόκειται για έναν υγιή μηχανισμό άμυνας του εγκεφάλου που βοηθάει το θύμα να αποστασιοποιηθεί από την φρίκη του γεγονότος. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα θύματα αναρωτιούνται αν έχει συμβεί στην πραγματικότητα ή είναι ένα κακό όνειρο.

Τα θύματα της σεξουαλικής κακοποίησης έχουν 6,8% - 7, 8% πιθανότητες να εμφανίσουν Μετατραυματική Διαταραχή του Στρές.
Τα συμπτώματα άγχους μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία και ξεκινούν συνήθως μετά τους τρεις μήνες από το περιστατικό κακοποίησης.
Τα συμπτώματα μπορεί να είναι διαφορετικά ή ν’αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου καθώς εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως: το περιβάλλον του ατόμου, η προσωπικότητα του, η διάρκεια & η εμπλοκή του ατόμου στο τραυματικό γεγονός.

Άτομα που εμφανίζουν διαταραχή μετατραυματικού στρες παρουσιάζουν υψηλή συννοσηρότητα με διαταραχές του άξονα I, όπως: κατάθλιψη, χρήση ουσιών, αγοραφοβία, κρίση πανικού, αυτοκτονική συμπεριφορά, Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, σωματοποιημένη φοβία και άλλες ειδικές φοβίες.
Επιπλέον τα άτομα που πάσχουν από Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, συχνά εκδηλώνουν χρόνια Διαταραχή Προσωπικότητας, μη αναστρέψιμη.

Πώς εκδηλώνεται στα παιδιά και στους εφήβους;

Κατά την παιδική και εφηβική ηλικία τα συμπτώματα ποικίλουν.

Πτυχές του τραυματικού γεγονότος μπορεί να εμφανίζονται επαναλαμβανόμενα μέσα στο παιχνίδι ή με συχνούς εφιάλτες στον ύπνο.

Παιδιά προσχολικής ηλικίας τείνουν ν’ εμφανίζουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή χειρονομίες μέσα στο παιχνίδι τους, που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός, αμνησία, συμπτώματα άγχους, δυσκολία στον ύπνο τους ή διάφορες φοβίες όπως το να κοιμηθούν μόνα τους ή να φοβούνται το σκοτάδι.

Κατά την εφηβική ηλικία το τραυματικό γεγονός εμφανίζει συμπτώματα παρόμοια με αυτά των ενηλίκων. Συμπτώματα αποπραγματοποίησης ή προσωποποίησης, δυσκολία έκφρασης των συναισθημάτων, σωματοποίηση του άγχους (πονοκέφαλος, γαστρεντερικές ενοχλήσεις, κ.α.), κατάχρηση ουσιών, παραβατική συμπεριφορά, κυκλοθυμία και κοινωνική απομόνωση .